2013年6月27日木曜日

ドカップとかき氷



doghap we julap (uyghur orp-adetliri, 90)
ドガップ〔ヨーグルトと氷を混ぜた飲料〕とかき氷

 uyghurlar yaz we tomuz künliri (beziler qish, yaz) soghuq ichimlik ichishni yaxshi köridu.
 ウイグル人は夏と盛夏(一部の人は冬、夏)に冷たい飲み物を飲むことが好きである。
bu xil ichimliklerning türi köp, teyyarlinish xilmu xil bolidu.
この種の飲み物の種類は多く、作り方はいろいろである。
 uyghurlar nashtida yéngi siqilghan sap anar sherbiti ichish, adette güle, chilan, kök üzüm, chilanqat yaki qari’örük, üzüm chilanghan su, sap muz süti, qétiq we süzme qoshulghan quduq we bulaq süyi ichishni yaxshi köridu.
 ウイグル人は朝食に新しく絞った新鮮なザクロのジュースを飲むこと、普段干しアンズ、ナツメ、青ブドウ、ナツメの実やウメ、ブドウを浸した水、凍らした新鮮なミルク、ヨーグルトや凝乳を加えた井戸水と泉水を飲むことが好きである。
 uyghur xelqide uzaqtin buyan dawamliship kelgen bu adet tereqqiy qilip kesipke aylanghan.
 ウイグル民族に大昔から続いてきたこの習慣は発達して職業になった。
jümlidin etiyazdin axirqi küzgiche sheher, yéza-bazarliri, herqaysi doqmushlarda doghap, julap we chüle qatarliq soghuq ichimlik satquchilarni körisiz.
それに加えて春から晩秋まで都市、郷鎮、隅々でドガップ、かき氷、コンポート〔果物のシロップ煮〕などの冷たい飲み物の売り子をあなたは見る。
 soghuq ichimlik teyyarlash üsüli:
 冷たい飲み物の作り方:
 jaylarda muzchilar we muzxanilar bolidu.
 各地に氷屋と氷室がある。
muzchilar her yili 1-ayda derya-köllerning qélin muzlighan pakiz muzlirini töt chasa qilip chanap élip geme, muzxanilarda shamal ötüshmeydighan qilip saqlaydu.
氷屋は毎年1月に川や池の厚く凍ったきれいな氷を四角く切り取って室、氷室などに風が通らないようにして保存する。
 her yili 4-, 5- aylarda sheher, yéza, kocha doqmushlirida köpkök (nil reng) sayiwen tartilip, shire-orunduqlar qoyulup etrapi pakiz süpürülüp, su sépilidu.
 毎年45月頃に都市、村、通りのあちこちに青々とした(藍色)日よけが並べられて、低いテーブルや椅子が置かれて、その周りが掃き清められて、水が撒かれる。
doghap, julap, marozhni satquchilar, muz, qétiq, süt, süzme, qiyam, shéker sétiwalidu we shire üstige on-yigirme légen shéshilerde qiyamni tizip, bir yan’gha qétiq, otturigha muz, yene bir yan’gha su tungini toxtitip tijaret bashlaydu.
ドガップ、かき氷、アイスクリーム売りは、氷、ヨーグルト、ミルク、凝乳、シロップ、砂糖を買って、低いテーブルの上に1020の皿やボトル、シロップを陳列して、一方にヨーグルト、中央に氷、もう一方に水桶を置いて商売を始める。
ularning muz choqush, muzgha qétiq, süzmilerni qoshup arilashturushi özgiche bolup, qétiq bilen muz tawaqtin on-on besh santimétr örlep köpük chiqiridu.
彼らは氷を砕き、氷にヨーグルト、凝乳などを加えてかき混ぜることに特色があって、ヨーグルトと氷を皿から1015センチメートルに泡立てて膨らませる。
andin azraq soghuq su quyidu.
それから少し冷たい水を加える。
xalighuchilargha qiyam arilashturup béridu.
希望者にシロップを混ぜてあげる。
bu xil doghap özgiche temge ige bolup, ichishlik bolidu,
この種のドガップは独特な味があって、おいしい。
julapni choqulghan muz üstige qiyam quyup azraq su quyup tengshep béridu.
かき氷は削った氷の上にシロップを加えて少し水を加えて調合してあげる。
doghapning yene bir xili bolup, «sarang dogh» dep atilidu.
ドガップにはもう一種類あって、「サラン〔ばかの意〕ドグ」と呼ばれる。
u qétiq (süzme) qa bir-ikki qoshuq qiyam quyup, muz bilen arilashturup teyyarlinidu.
それはヨーグルト(凝乳)にスプーン12杯のシロップを加えて、氷と混ぜて作る。
temi chüchümel bolup, ussuzluqni qanduridu.
その味は酸っぱくて、のどの渇きをいやす。
 chüle : chüle satquchilar her yili küzde xuweyne örükni (bu xil örük yoghan, göshlük we tatliq, shirnilik bolidu) talliwalidu.
 コンポート:コンポート売りは毎年秋にフウェイネ・アンズ〔Armeniaca vulgaris〕(この種類のアンズは大きく、果肉が多く、甘く、みずみずしい)を摘む。〔それを干して〕
etiyaz kirish bilen gülini soghuq suda yuyup tazilap, qaynaq sugha chilap ikki-üch sa’et qoyup qoyidu.
春が来たら干しアンズを冷たい水で洗ってきれいにして、沸騰した湯に浸して2、3時間置いておく。
güle ésilip toqichaq shaptüldek bolidu.
干しアンズが膨らんで扁平なモモのようになる。
uninggha shaptul qéqi, chilandin azraq séliwétidu.
それに干しモモ、ナツメを少し加えておく。
buningda temi téximu yaxshi bolush bilen tebi’iti mötidillishidu.
これに味がさらに良くなるように性質をマイルドにする〔自然に冷ます?〕。
uyghurlar buningdin ussughandaussighandabir qanche tal güle bilen bir tawaq süyini ichip ussuzluqini qanduridu.
ウイグル人はこれによって喉が渇いたとき数個の干しアンズと一皿の漬け汁を飲んで渇きをいやす。
yene uyghurlar sütni shéker bilen qaynitip muz süyige chilap qoyup sowutup ichidu.
またウイグル人はミルクを砂糖と煮て氷水に浸しておいて冷やして飲む。
beziler muz süyini ichidu.
一部の人は氷水を飲む。
bazar künliride chélekke muz süyi élip qétiq arilashturup kötürüp yürüp, kurushkida kemlep satidighanlarmu bar.
バザールの日にバケツに氷水を入れてヨーグルトを加えて運んで行って、カップですくって売る人もいる。
 uyghurlar marozhnini her xil étidu.
 ウイグル人はアイスクリームをいろいろ作る。
ularning milliy ustilar yasighan marozhni yasash saymini bar.
彼らの民族の職人たちが作ったアイスクリーム作りの道具がある。
mistin yasalghan tung ichige shéker bilen pishurulghan sütni quyidu.
銅で作られた桶の中に砂糖と加熱された牛乳を注ぐ。
tungning sirtqi teripige tuz arilashturghan muz qachilap, tungning aylandurghuch rolini ong qol bilen aylanduridu.
桶の外側に塩を混ぜた氷を詰めて、桶を回す役割を右手でかき回す。
sol qoldiki palaq süt ichide heriket qilidu.
左手のパラック〔かき混ぜ板〕はミルクの中で活動する。
tung aylinip sirttiki muzning soghuq tesirini qobul qilip qiraw baghlaydu.
桶は回って外の氷の冷たさの影響を受けて凍り始める。
uyghurlar yene qaymaq, tuxum éqi, mexsus tuxum sériqi salghan, aq may, sériq may arilashturghan marozhnilarni yasaydu.
ウイグル人はまたクリーム、卵の白身、特別な卵の黄身で作った、白バター、黄バターを混ぜたアイスクリームを作る。

2013年6月23日日曜日

指南書作り--ウイグルの工芸習慣



risalichilik (uyghur orp-adetliri, p.90)
指南書作り
 uyghurlarda risalichilik birqeder burun tereqqiy qilghan bolup, ular yéziq peyda bolghandin bashlap özliri ixtira qilghan hüner-kesip tarixini, uningdiki qa’ide-yosun, nizamlarni, ishlesh usuli we ishlitidighan eswab qatarliqlarni tonushturidighan huner-kesip risalilirini yézip qaldurghan.
 ウイグル人の間で指南書作りはかなり前に発達して、それらは文字が現れた時から彼らが作り出した手工業の歴史を、その規則・作法、ルールを、作り方と使う道具などを紹介する手工業指南書を書き遺した。
 saqliniwatqan üch yüz nechche xil hüner-kesip risaliside, uyghurlar arisidiki qedimki zamanlarda ewj alghan hüner-kesip türliri, uninggha ishlitidighan eswablar, ishlesh tertipliri, herqaysi kesipning ixtirachiliri riwayet sheklide bayan qilinghan.
 保存されている三百数種の手工業の指南書で、ウイグル人の間で古代に繁栄した手工業の種類、それに使われた道具、作り方、各技能の創作者が伝説の形で説明されている。
bu xil risaliler uyghur hüner-sen’itini tetqiq qilishta belgilik qimmetke ige.
この種の指南書はウイグルの工芸を研究するのに明らかに有益である。
risale-xelq arisidiki ammiwi tezkire edebiyatining bir terkibiy qismi.
指南書は民族の間の民間伝記文学の一つの構成部分である。
shunglashqa herqaysi hüner-kesip risalilirining mezmuni bezi epsaniwi, diniy qarashlardin xaliy emes.
だからそれぞれの手工業指南書の内容の一部に伝説、宗教的見解がないわけではない。
shundaq bolsimu, risalichilik xelqimizning bir xil en’eniwi medeniyet aditining inkasi süpitide uyghurlarning hüner-sen’et tarixini tetqiq qilishta belgilik qimmetke ige.
それにもかかわらず、指南書作りはわが民族の一種の伝統的文化習慣の反映としてウイグル人の工芸の歴史を研究するのに明らかに有益である。


参照:菅原純著 「新疆・ウイグル人の職業別祈祷ハンドブック『リサラ』」

2013年6月20日木曜日

鉄鍛冶--ウイグルの工芸習慣



tömürchilik (uyghur orp-adetliri, p.89)
鉄鍛冶
 uyghur xelqidiki tömürchilikning türi köp, tarixi uzun.
 ウイグル民族の鉄鍛冶の種類は多く、歴史は長い。
 uyghurlar tömürchilikni aq ish, qara ish dep ikkige ayriydu.
 ウイグル人は鉄鍛冶を白仕事、黒仕事の二つに分ける。
pichaqchiliq, ustira, qilich, qaycha, qingraq, rende tighi, here tighi, iskine, üshke, keke, palta, ikekékek, deresh, qulup, qaghitumshuq, ishik zenjiri, ow miltiqi, tünikisazliq, miskerlik, zergerlik eswabliri qatarliq bir yüz on üch xildin artuq hüner tömürchiliktiki aq ish türige kiridu.
ナイフ作り、カミソリ、剣、はさみ、包丁、かんなの刃、のこぎりの刃、のみ、錐、手斧、斧、やすり、突き錐、錠、ドア錠、門の鎖、猟銃、板金加工、銅鍛冶、金細工の道具など百十三種余りの技能は鉄鍛冶の中の白仕事の種類に入る。
 ketmen, kürek, oghaq, bolqa, bazghan, lom, at taqisi, nal, mix, qamaq (maxang), koyza-kishen, qapqan, chong derwaza zenjiri, halqa, harwa-mepe, at éger-jabduq, harwa jabduq, tügmen, juwaz, soqma, tosma, qurulush saymanliri qatarliq bir yüz atmish xildin artuq hüner qara ish türige kiridu.
 鍬(くわ)、スコップ、鎌、金槌、鍛造ハンマー、バール、馬蹄、靴鋲、釘、檻(おり)(maxang〔語義不明〕)、手枷足枷、わな、大門の鎖、リング、馬車、馬具、引き具、水車、搾油器、鍛造、制水弁、建物の器具など百六十種余りの技能は黒仕事の種類に入る。
yene uyghurlarda mezkur ishlarning kesip ayrimisi bolidu.
またウイグル人の間で前述の仕事の技能には違いがある。
pichaqchiliq, ketmenchilik, qulupsazliq, tünikisazliq, miskerlik, taqichiliq qatarliqlar öz aldigha ayrim hüner-kesip bolup, ular yene öz sen’itini jara qildurush yolida bashqa kesiplerni qoshumche ishleydu.
ナイフ作り、鍬作り、錠前作り、板金加工、銅鍛冶、装蹄業などはそれぞれ別の技能である。
 yuqiriqi kesiplerning ayrimisi bolsimu, ishlitish saymanliri oxshash bolidu.
 上述の技能に違いはあるが、使う道具は同じである。
mesilen, ochaq, kömür, köyek, bolqa, bazghan, sendel, qaycha, qisquch, ékek, daghmal, tömür üshke, kepsher, danika,  qatarliqlardin ibaret.
例えば、こんろ、炭、ふいご、金槌、鍛造ハンマー〔鍛接用〕、鉄床、はさみ、やっとこ、やすり、はんだごて、鉄錐、溶接、ホウ砂、〔語義不明〕などから成る。
 uyghurlar tömür bilen ishlinidighan herqaysi hünerlerge mahir bolupla qalmastin, tömürni tömürge, polatni tömürge qoshup kepsherleshke mahir, ular tigh tipidiki pichaq, qilich, qingraq, ketmen, orghaq qatarliqlarning destisini tömürdin, tighini polattin yasaydu.
 ウイグル人は鉄で作られるそれぞれの工芸に長けているだけでなく、鉄を鉄に、鋼を鉄に溶接して付けることに長けており、彼らは刃の種類でナイフ、剣、包丁、鍬、鎌などの地金を鉄で、刃を鋼で作る。
yeni késilidighan tigh teripige polattin gang baghlaydu.
つまり切る刃の側に鋼を隙間に入れる〔鍛接するということ〕。
uyghur ustilar ishletken danika bilen kepsherlesh özige xas yéngi milliy keshpiyat.
ウイグルの職人たちが用いたホウ砂で溶接する手法〔鍛接〕は固有の新しい民族的発明である〔これは誤り〕。
 uyghur tömürchiliri herqandaq eswab yasighanda köz chéni-mölcher bilen yasaydu, qélip, endize ishletmeydu.
 ウイグルの鍛冶屋はどんな道具を作るときも目測によって作り、型枠や型紙は使わない。
 uyghur ustilar tömürchiliktin ibaret bu kesipke ezeldin tochraq, qarighay kömürliri ishlitidu.
 ウイグルの職人たちは鉄鍛冶というこの工芸に昔からコトカケヤナギとマツの炭を使う。