2014年9月21日日曜日

母なるふるさと(9)



23ページ16行目より)
qiro chüshküche yighip bolimiz.
霜が降りる前に収穫し終えよう。
iniliring bera bilen deramu ishqa yarap qaldi.
弟のベラとデラも役に立っている。
bera töt ormichining béghini baghlap bir gunggha ishliyeleydu, künige yette yüz bagh chöp baghlaydu ukang, deramu tuluqqa at mineleydu, chay toshuyalaydu, bughdayning buyisini ashu ikkisi otidi.
ベラは4人の刈り手〔分の牧草〕を紐でしばって一人前に仕事をすることができる、日に700束の牧草を束ねる、弟のデラも完全に馬に乗ることができる、〔野良に〕茶を持って行くことができる、小麦のブヤ〔マメ科の雑草、学名Sophora alopecuroides〕をあの二人が除草した。
at sughirish, oqur tazilash, atqa chöp sélip, toxugha dan chéchish, itqa ash étish ashularning ishi, balam.
馬の水やり、飼葉桶(かいばおけ)の掃除、馬に牧草を与えて、ニワトリに餌(えさ)をまいて、犬に食事を作ることは彼らの仕事だ、息子よ。
shunche baghning qoriyini orup, ming nechche yüz tüp qariyaghachning shéxini putap, üch ming baghdek shax-qoray qilip bésiwetti, uning hemmisini apang bilen ikki ining qildi, balam.
そして果樹園の枯れ草を刈り取って、千数百本のニレの枝打ちをし、三千本ぐらいの果樹の草刈りと枝払いをしている、そのすべてをおまえの母さんと、二人の弟がやっているんだ、息子よ。
bu yil xudayim buyrusa üchinchi ining hemraning xetne toyini qilip bolupla sheherge köchüp kirip kétimiz, öyge muxterbayning qoychisi qama qazaqni olturghuzup qoyimen.
今年は神がお許しになるならおまえの三人目の弟のヘムラの割礼式をした後で私たちは町に転居し、家にムフテルバイの羊飼いのカマ〔カワウソの意〕という名のカザフ人を住まわせてあげる。」
(以上23ページ下から2行目)
 tinimsiz dada oghligha tagharning aghzini achquzup, axirqi bir döwe bughdiyini ghelwir bilen taghargha quyghach yene dédi:
 忙しい父は息子に袋の口を開けさせて、最後の一山の小麦を篩(ふるい)を通して袋に入れながらまた言った:
 -- zakir ependim: ziyawudun, balangni oqutqin, men bundaq eqilliq balini körmigen, bala oqutqili on töt yil boldi, bundaq ötkür balini uchratmidim, dégechke, apang ikkimiz qanchilik japa tartsaqmu séni oqutayli déyishken, balam, qisinidighan yéring bolsa de, küchüm yetmise muxterbaymu qarap turmaydu.
 「ザキル先生が、『ズィヤウドゥン、おまえの息子を勉強させなさい、私はこんなに賢い子を見たことが無い、子供を教えて14年になったが、これほど鋭い子に会ったことがない』と言ったから、母さんと二人でどれほど苦しくてもお前を勉強させようと話し合った、息子よ、言いにくいことがあったら言え、おれの力が及ばなければムフテルバイも座視することはない。
biz bir tughqanning balisighu, yaminigha kelse dadamdin qalghan mushu seksen xo yerning ottuz xorini atushluq baylargha satimen.
おれたちは親族だから。いざとなったら私の父から残されたこの80ホの土地の中の30ホをアトシュ人の金持ちに売る。
bir xorigha bir qoy béringlar désem, hazirla ottuz qoyluq boluwalimiz.
一ホにヒツジ一匹くれと言えば、今すぐ30匹の羊になる。
ottuz qoy kéler yili ottuz qoza tughsa, yigirmisi ey bolsimu
30匹の羊が来年30匹の子羊を生んだら、その内の20匹が育っても…」
 -- gep uningda emes, dada!
 「話はそれじゃないんだ、父さん!」
 -- emes némide, démemsen?
 「じゃあ何だ、言わないのか?」
 -- japaliq ish bilen chéniqay deymen.
 「苦しい仕事で鍛えたいんだ。」
 -- japaning hemmisi sehrada tursa sheherde néme qilatting?
 「苦しいことはみんな田舎にあるのに、町に何しに行くんだ?」
 -- sésiq puraq, zey yer bu yerde yoq.
 「腐った臭いや、じめじめした所はここにはない。
étizning ishi éghir bolghini bilen özi güzel, negila qarisang bödüne «wit-wiliq» qilip turghan, hemmila yer gül-chéchek.
野良仕事は重労働だけれど美しい、どこを見てもウズラが『ぺちゃくちゃ』さえずって、いたる所に花が咲いている。
qara, zighir-qicha, tikenlirimu gül bu yerning.
見て、ここにもゴマやナタネ、イバラの花が咲いている。
bu yerde bedining charchighan bilen rohing yashirip turidu, dada.
ここでは体は疲れても、魂(たましい)は若返っている、父さん。」
 -- pah, pah, qenttek gep qildinga, balam.
 「ほお、ほお、砂糖みたいに甘い言葉を言ったな、息子よ。
menmu qishiche sheherde harwam bilen medikarchiliq qilimen, lékin xiyalim yézida bolidu.
おれも冬の間中、町で荷車で日雇(ひやとい)をしたが、村を思っている。
her küni mushu mehelle chüshümge kiridu.
毎日このマハッラが夢に現れる。
awu östeng, munu kariz, chighirtmaqliq, korkiriship turghan paqilar, awu qizilgül arisigha uwa salidighan bulbul chüshümdin chiqmaydu.
あの小川、このカレーズ、アヤメ、ばしゃばしゃはねているカエル、あっちのバラの間に巣を作るナイチンゲールは夢から消えない。
roh dédingma, rast, ademning jéni yayrap kétidu
魂って言ったな、本当に、人の心を楽しませてくれる…」
 -- dada, maqul dégine, hüsenbayning zawutida méning tonushlirim bar.
 「父さん、お願い、フセンバイの工場には知り合いがいるんだ。
ishlep baqay, bu yerde zérikip qaldim, aghinilirimning geplirimu, qiliqlirimu manga yaqmidi.
働いてみたいんだ、ここでは退屈してしまった、友達の話しも、行動も、僕には気に入らなかった。」
 ziyawudun jimip qaldi.
 ズィヤウドゥンは黙っていた。
yazning köngüllük axshamliri sehra baliliri telwiliktin némilerni qilmayduqiliduの誤植〕.
夏の楽しい日暮れに、田舎の子供たちは無分別に何でもする。
yash er-xotunlarning dérizilirini marishiwatqan, xeqning baghlirigha, qoghunluqlirigha oghriliqqa chüshüwatqan.
若い夫婦の窓をのぞき、他人の果樹園やメロン畑に盗みに入る。
geplirichu téxi, muxter bayning kéchiliri kimlerning öylirige shungghughanliqi, öy igisi ayalining nazliri, erler arisidiki ashna talishish, kündashliq jédelliri, ayallarning östeng boyidiki tillashliri, atlar, buqilar, itlar, xorazlar toghrisidiki uzundin-uzun talash-tartishlar, hetta bu talashlardin peyda bolidighan mushtlishishlar …
その上〔若者たちは〕、ムフテルバイが夜ごとだれかの家に消えること、家の主人と主婦のいちゃつき、男たちの間の女をめぐる争いと嫉妬のいさかい、女たちの小川の川辺の悪態、馬や、雄牛や、犬や、雄鶏についてのながながしい口論、はてはその口論から生じる殴り合い…のことまで話す。
bu ishlarning qaysibiri oghlining ditigha yaqsun?
これらのことのどれか一つでも息子の趣味に合うだろうか?
nuri bikar bolsila kitab oquydu, xiyal süridu, sözlise chong-chong, bashqilar bilmeydighan ishlarni sözleydu.
ヌリは時間があれば本を読み、夢想にふけり、口を開けば非常に大きな、他の人が知らないことを話す。
gérmanlarning nelergidur hujum qilghanliqi, rusiyidiki ishlar, kulidiki soqushlar, yaponlarning junggogha bésip kirgenliki, shéng dubenning sözliri, senminjuyi, xa’in qilin’ghan baylar, yene ademler chüshenmeydighan allinémilerni sözleydu.
ドイツ人がどこかに侵攻すること、ロシアの出来事、中国の戦闘〔国共内戦?〕、日本人が中国に侵攻したこと、盛督弁の言葉、三民主義、裏切られた〔or裏切り者にされた〕金持ちたち、他にも人々が分からないもろもろのことを話す。
rast, uning ichi pushti, u sheherdiki aghinilirini, ependilirini séghindi …
確かに、彼は寂しかった、彼は町の友達が、先生達がなつかしかった…
 --boptu, balam, --
 「いいだろう、息子よ」
dédi axir köngülchek ziyawudun oghlining xushal chirayigha qarighanséri ich-ichidin xushal bolup,
と言って最後に心優しいズィヤウドゥンは息子の喜ぶ顔を見れば見るほど心から嬉しくなって、
-- andaq bolsa men séni harwa bilen sheherge ekirip qoyay.
「それならおれがお前を車で町に連れて行ってやろう。
bir harwa shax-qoray, töt toxu, ellik-atmish tuxum éliwalsaq, sen xejligüdek pul chiqip qalidu.
一台の車で枯れ枝、ニワトリ四羽、たまご5060個を持っていけば、おまえが使いたいぐらいのカネは手に入る。
men séni hashim tembürning öyige ekirip qoyay.
おれがお前をハシム・タンブールの家に連れて行ってやろう。
bilisen’ghu, méning aghinem, öyi naghrichida. he, héliqi sériq hashim shu …
おまえ知ってるだろう、おれの友達だ、彼の家はナグリッチにある。ほら、あの色白のハシムだよ…」
 lékin, oghli xushal bolushning ornigha jimip qaldi.
 だが、息子は喜ぶどころか黙ってしまった。
dada oghlining muhebbettin özini qachurup etey azab qaynimigha özini atmaqchi boluwatqinini nedin bilsun?
父は息子の愛から自分を遠ざけて非常な苦悩の中に身を投げようとしていることをどうして知ることができようか?
ularning yénigha ziyawudunning ishchan, aq köngül ayali chiqti.
彼らの傍(かたわ)らにズィヤウドゥンの勤勉で実直な妻が現れた。
qariqumchaq, qash-közi chirayliq, sel dorday kalpuk, inchike ikki örüme chéchini yélim bilen qaturup qeliqey yaghliqini éngiki astidin baghliwalghan oruq, yalang ayagh ayal oghligha qarap zoq bilen külüwidi, uning chirayliq közlirining quyruqlirida qoyup, chongqur qoruqlar peyda boldi :
美しく日焼けし、顔立ちの美しい、すこし突き出したくちびる、細い二本のお下げ髪を真ん中で結んでイラクサのスカーフをあごの下で結んだ、細い裸足の女が息子を見て熱心に笑うと、彼女の美しい目の端(はし)に濃くて深いしわができた。
26ページ7行目)

2014年9月14日日曜日

母なるふるさと(8)



biraq, uni bir yoshurun küch bu yerdin kétishke, keynige burulup qarimasliqqa aldiritiwatatti.
しかし、ある隠れた力が、この場所から立ち去るように、後ろを振り向いて見ないように、彼を急き立て続けた。
bu küch ikki éghiz gepning küchi.
この力は二言(ふたこと)の力だ。
némishqimu nuri bu geplerni qayta-qayta tekrarlap qesem ornida yadliwalghandur-he?
いったいなぜヌリはこの言葉を何度も何度も繰り返して祈(いの)りの代わりに暗誦(あんしょう)したのだろうか?
yadlisimu qesem qiliwalmighan bolsa boptiken :
暗誦してもいいけれど祈らない方がいいかもしれないその言葉とは、
«nepsingge bérilme, muhebbetke qul bolma, bu ikkisi murad-meqset yolidiki ikki tik dawan.»
「欲望にふけるな、愛情に隷従するな、この二つは大志(たいし)の道の二つの急坂である。」
 u qarliq choqqilargha qaridi.
 彼は雪に覆われた峰々を見た。
choqqilar bulutlargha tutashqan, bulutlar cheksiz asmangha baghlanghan.
峰々は雲とつながって、雲は無限の天空につながっていた。
«ashundaq éghiz ikki dawan, -- dédi u chighir yol boyidiki téwilgha, chighlarning notilirini siypap qoyup, -- murad-meqset néme? uning yolichu?
「あのような峠の二つの坂道」――と彼は狭い道に面したシモツケ、ハネガヤなどの芽をなでて言った「(僕の)大志とは何だろう?その道は?
lomunosoftek, darwindek, pushkindek ademge aylinish.
ロモノーソフのような、ダーウィンのような、プーシキンのような人になることだ。
lomunosof on töt yéshida bashlanghuch mektepke kirgen, tiriship yürüp alim bolalighan, bolghandimu yette penning alimi nyuton öylenmigen, nobélmu shundaq.
ロモノーソフは14歳で小学校に入り、努力し続けて学者になることができて、ひいては7学科の学者になった…ニュートンは未婚だし、ノーベルもそうだ。
muhebbet, rahet-paraghetke bérilish ademni nabut qilidu toghra, u qizni untup kétey, keynimge burulup u mehellige qarimay »
愛情、安楽にふけることは人を滅ぼす…そうだ、あの娘を忘れてしまおう、後ろを振り返ってあのマハッラを見ない…」
u shundaq dédi-de, buquldap yighliwetti.
彼はそう言って、すすり泣いていた。
uning aldida yene sebixe peyda boldi.
彼のまぶたにまたセビヘが現れた。
uning östeng boyida, chimenlikte éytqan gepliri nurining yadigha keldi
あの小川沿いに、草むらで話した言葉をヌリは思い出した…
qiz anisining :
娘は母親の:
«dadang almutida bigunah étilip ketken.
「おまえの父さんはアルマアタで無実の罪で撃たれてしまった。
dadang yaxshi oqughan, ruschigha usta, chirayliq uyghur yigiti idi.
おまえの父さんは良く勉強し、ロシア語がうまい、ハンサムなウイグルの若者だった。
men dadang bilen moskwada tonushup qalghan, ikkimiz almutida toy qilghan.
私はおまえの父さんとモスクワで知り合って、私たちはアルマアタで結婚した。
dadang bayning qizini alghini üchün bolshéwiktin qoghlanghan, kéyin almutida alash orda, sheyxul’islam dégen namlar bilen étilip ketken.
おまえの父さんは金持ちの娘と結婚したためにボルシェビキに追いかけられて、その後アルマアタでアラッシ・オルダ〔19171213日から1920826日まで存在したカザフ臨時政府〕、シェイフル・イスラム〔イスラム学者の称号〕と言う口実で〔=でっち上げられて〕撃たれてしまった。
dadang rehmiti ikki qizimni élip ghuljigha ket, qizlirimni yaxshi oqut, dep manga qattiq jékiligen.
おまえの亡くなった父さんは『二人の娘を連れてグルジャに行け、娘たちを良く教育しろ』と私に強く勧めた。
manga oxshash oqughan medeniyetlik tatar qizi balirini oqutimen démisem mushu qopal mingbégige toqalliqqa tégettimu?
私のような教育のある文化的なタタール娘は子供たちを教育するのでなければ、こんな粗野(そや)な千戸長に嫁(とつ)いでいたでしょうか?
méning bedinim hayat, rohim ölgen.
私の身体は生きていても、魂は死んだ。
siler yaxshi oqup, yaramliq adem bolunglar»
おまえたちよく勉強して、立派な人になりなさい」
dégen geplirini köz yashliri bilen éytip bergenidi.
という話しを(ヌリに)涙ながらに語って聞かせた。
nuri xiyalida, chighir yolda chigh-téwilghilarni quchaqlighiniche köz yashlirini töküp :
ヌリは想像の中で、狭い道でハネガヤやシモツケを抱きしめるようにして涙をこぼして言った:
«xeyr-xosh, sebixe, muhebbet sangimu oxshashla tik dawan, amet-teliyimiz bolsa apang bilen dadangdek bir chong sheherde uchriship qalarmiz.
「さようならセビヘ、愛情は君にとっても同じく急坂だ、僕たちに運があれば君のお母さんとお父さんのようにどこか大きな町で出会うだろう。
sanga wede bérimenki, tunji muhebbitim bilen dunyadin ötimen :
君に約束しよう、僕はこの初恋とともに死ぬと〔=もう二度と恋はしない〕。
nyuton, nobél, newa’iydek »
ニュートン、ノーベル、ナワーイーのように…」
dep sebixe bilen xiyalen xoshlashti.
と言ってセヒベに想像の中で別れを告げた。

ziyawudun balisining telipini zadila ret qilmighan.
 ズィヤウドゥンは息子の要望を一度も拒絶しなかった。
balisimu dadisigha artuq telep qoyup baqmighanidi.
息子も父にあまり要望しなかった。
balisi bügün tuyuqsizla :
その息子が今日突然:
-- dada, men sheherge kirip musabayoflar zawutida ishleymen.
 「父さん、僕は町に行ってムサバヨフ(兄弟)の工場で働く。
tetil tügeshke yene bir yérim ay bar iken.
休みの終わりまでまだひと月半あるから。
azraq bolsimu pul tapay, dada.
少しでもお金を稼(かせ)がせて、父さん。
bu yerde waqit bikar ötüp kétidiken, -- dédi.
ここでは時間を無駄に過ごしてしまうよ」と言った。
dada oghlining ikki kündin buyan xiyalchan, ghemkin bolup qalghinini sezgen.
 父は息子が二日前からの放心して、落ち込んでいることに気付いた。
 u :
彼は:
«méning besh balining ghémide sedpare bolup yürginimge chidimaptu-de»
「私は5人の子供の心配でしばしば気が滅入(めい)ることに耐えられそうもないな」
dep oylighan bolsimu, oghlining mundaq telep qoyushini zadila xiyaligha keltürmigenidi.
と考えたことはあっても、息子がこういう要望を出すことは全然想像していなかった。
u bir nechche yildin béri oghlini oqutimen dep qargha milep ashliqini élip bolupla, töt balisi bilen ayalini kötek harwisigha sélip, sheherdiki hal-oqiti yaxshi ademlerning éghilliri yénidiki hem qarangghu, hem kichik bir éghiz öyining qishliq ijarisige üch xo bughday bérip, at harwisi bilen sheherde olturup turmush kechürdi.
彼は数年前から息子を勉強させるために雪をかぶった落穂(おちぼ)さえ拾って、四人の子供と妻を木の荷車に乗せて、町の暮らし向きの良い一家の家畜小屋の脇の暗くて狭い一部屋の家を冬のあいだ借りるのに3ホの小麦を提供して、馬車によって町で生計を立てた。
yézidiki keng, azade öy, baghlirini tashlap, xeqning hoylisida qorunup-eyminip yer dessep yürdi.
村の広くて快適な家と果樹園を擱(お)いて、他の人の中庭で遠慮がちに控えめに歩いた。
ayali öy igisining nénini yéqip, kirini yuyup, hoylisini süpürüp qishni ötküzüshke köndi.
妻は家主のナンを焼いて、汚れ物を洗って、庭を掃いて冬を過ごすことを受け入れた。
özi bash toxu bilen öydin chiqip ketse, xuptendin kéyin boz étimu, özimu halidin ketken chaghdila öyge qaytip kélip, mora ochaq aldida shu küni qar toshup yaki pilichi xangdin kömür ekirip sétip tapqan pulini sanap, her küni tapqan pulining neq yérimini ayaligha béretti-de :
彼自身は一番鶏と共に家から出て行って、夜の礼拝の後に葦毛(あしげ)馬も、自分も疲れ切ったころに家に帰ってきて、煙突こんろの前に座ってその日積もった雪を運び出したり、ピリチ炭鉱から石炭を持ってきて売って稼いだ金を数えて、毎日稼いだ金のちょうど半分を妻に渡していた。
(22ページ下から5行目)
-- yighip qoy, xotun, oghlimiz sheher balilirining aldida boyun qisip qalmisun ! –
 「貯めろ、かあさん、息子が町の子供たちの前で孤独を感じないように!」
deytti, u töt yildin béri shundaq qilip kelmekte.
と言って、彼は四年前からこのようにし続けている。
hazir uninggha : «ziyek sheherlik» dégen leqemmu singip qaldi.
今彼には:「都会っ子ズィエック」というあだ名も広まった。
töt yildin béri tartqan japa, tökken terini munu eqilliq oghli hésablab yürgen chéghi-he, bolmisa hüsenbayning zawutida hak, kislata puriqida dimiqta bolup ishlesh qandaq qilip uning ésige kelsun?
(心の声)「四年前から経験した困難、流した汗をこの賢い息子は良くわかっていたんだな、そうでなければフセンバイの工場の石灰と酸のにおいで息苦しい仕事をすることをどうして彼が思いつくだろう。」
23ページ2行目)
 -- néme deysenoy, balam, néme kem, némige qolung yetmidi, démemsen awwal ?
 「何を言ってるんだ、息子よ、何が足りない、何ができなかったんだ、なぜ初めに言わないんだ?
 -- gep buningda emes, dada, öz emgek-terimning temini tépip (tétipの誤り) baqay deymina !
 「そういう話じゃなくて、父さん、自分で働いて見たいんだよ!」
 -- undaq bolsa öyde téti, -- dédi ziyawudun oghlidin pexirlinip,
 「それなら家で働いてみろ」とズィヤウドゥンは息子を誇りに思って言った
-- etidin bashlap béde baghla, sen ketküche bughday pishidu, körgensen, chong étizgha besh xo bughday chachqan, taxta boptu, her bash, her bash, gholi qapqara, bir talmu apixan, sulu yoq.
「明日からアルファルファを束ねろ、おまえが行く前に小麦が実る、おまえは見たことがある大きな畑に5ホの小麦を播いた、均等に育って、どの穂も、どの穂も茎が真っ黒で、一本も野生のオオムギやカラスムギがない。
xudayim buyrusa xoridin on xodin ashliq alimiz.
神がお許しになるならあの畑の1ホから10ホの穀物が得られる。
ellik xo bughdayning on besh xori denge ketse, ottuz besh xori qalidu. uruq, ozuqqa on besh xori ketsimu yigirme xorini satimiz, balam, üch xo yerning zighirimu, bir xo arpa, ikki xuxoの誤植〕 sulumu yaxshi oxshidi.
50ホの小麦の15ホが年貢(ねんぐ)になれば、35ホ残る。種籾(たねもみ)と食糧にその内の15ホを使っても20ホを売れる、息子よ、3ホの土地のゴマも、1ホのオオムギ、2ホのカラスムギもうまく育った。
(以上23ページ15行目まで)