2015年3月24日火曜日

母なるふるさと(19)



Zordun sabirning tarix romani ana yurt.

52ページ上から3行目)
 -- ziyek baxshining küchükliri, bolunglar, chéyinglarni ichinglar, étizgha bérip barangda qaq salimiz, chilge yeysiler, yan’ghanda ikki boghmaq shiwaq süpürge térip kélimiz, -- dédi. 
 「魔術師ズィエックの子犬たち、早く、お茶を飲みなさい、畑に行って棚に果物を干しますよ、チルゲ〔小ぶりの早生(わせ)メロン〕を食べたら、帰りに2本のほうき分のシワック〔Artemisia frigidaヨモギの一種〕を集めて来ましょう」と言った。
ular aldiriship shu chaghning lezzitige intilishti.
彼らはその喜びを追って急いだ。
 reyhangül balilirini egeshtürüp qoghunluqqa bardi.
 レイハンギュルは子供たちを連れて、メロン畑に行った。
taranchilardin qoghunchi kem chiqidu, bu mehellide peyzawat, yéngisardin kélip orunliship qalghan usta qoghunchilar bar.
タランチの間ではメロン栽培者が少ないので、このマハッラにはペイザワットやイェンギサールから来て住み着いたメロン栽培者がいる。
ziyawudun shulardin qoghun béqishning yollirini öginiwalghan :
ズィヤウドゥンはその人たちからメロン栽培の方法を習得した:
uning yazliq tawuzliri pishti, qoghunliridin shéker süyi, abinawat, kökchi=kökche, bésiwaldi, bishekshérin, hetta kéyin pishidighan mizhgan, sériq qoghunlirimu teyyar boldi.
彼の夏のスイカは熟した、メロンの中ではシェケルスイ〔品種名、以下同様〕、アビナワット、キョクチェ、ベスィワルディ、ビシェクシェリン、さらには晩生(おくて)のミジガン、セリックコグンも準備できた。
reyhangül barangning bir shéxini qoymay qoghun qéqi sélip, sheherde qishlashning teyyarliqini qilipmu qoydi.
レイハンギュルは棚の横木を一本ものこさず干しメロンを掛けて、町で冬を越す準備もしておいた。
 mana u érining yénigha – orma naxshisi anglan’ghan yerge qarap qizini kötürüp, oghlini egeshtürüp bük otlarni arilap, süzük suluq ériqlardin atlap ötüp xushal-xuram kelmekte.
 いま、彼女は夫の方に-収穫の歌が聞こえる場所に向かって娘を背負って、息子を連れて茂った草をかき分けて、水の澄んだ用水路を飛び越えて楽しんで到着した。
 ziyawudun orma naxshisi éytmaqta :
 ズィヤウドゥンは収穫の歌を歌っていた。
 aydingda orghan ormam
 月の光で刈り取った私の作物
 étizlarda bagh qaldi.
 畑に束が残った。
 az kün oynap ayrilduq,
 数日遊んで別れた
 yüreklerde dagh qaldi
  二人の心に影が残った…

reyhangülning yüriki «jigh» qilip qaldi. «dagh» qalghini némisi-he?
レイハンギュルの心臓は「ドキッ」とした。「影」が残るって、何の?
 shu chaghda ormichilarning yénigha muxterbay bilen mingbégining chaparmini keldi. naxsha jimidi.
 その時、刈り手たちの前にムフテルバイと千戸長の伝令が来て、歌は止まった。
 -- we’eleykum! – dédi muxterbay rohsiz halda, -- ishinglar ilgiri (bolsun)!
 「こんにちは!」とムフタルバイはうわのそらで言った「仕事が順調に進みますように!」
 -- éytqining kelsun!
 「おっしゃる通り!」
 -- munu chaparmen ziyekke xewer élip keptiken!
 「この伝令はズィエックに伝言を伝えに来たそうだ!」
 -- néme?!
 「なんですって?!」
 ziyawudun bilen reyhan tengla chöchüp soridi, ularning ésu xiyali oghlida emesmu!
 ズィヤウドゥンとレイハンは同時に驚いて聞いた。彼らは息子のことじゃないかと想像した…
 -- mundaq ish, -- dédi chaparmen, -- axsham ala baytal lozungning yayisi chiqqanidi, dangzidin ziyawudun qiriq xo yerning üch yilliq denini tökmeptu dégen hésab chiqiptek!
 「こういうことだ」と伝令が言った「昨晩アラ・バイタル総辦lozungは老総。老総は総辦の砕けた言い方で、総辦とは清朝末期に設置された官署の長官を指す。ここでは徴税担当官署の長官のこと。よくぶちの雌馬(アラ・バイタル)にまたがっていたことからこのあだ名がついた。本名ニヤズ・ベグ。参照:http://uyghur.cocolog-nifty.com/blog/2014/03/post-a786.html〕の部下が来た。記録ではズィヤウドゥンが40ホの土地の3年間の税を納めていないという結果が出てきたそうだ!
 -- néme? – dédi ziyawudun asmangha qarap, -- her yili qiriq xo yer üchün on yette xo bughday ekirip shenggen yamulgha töküwatimenghu!
 「なんだって?」とズィヤウドゥンは空を見て「毎年40ホの土地のために17ホの小麦を県政府に納めているだろ!」
 -- dangzida séning seksen xo yéring barken, -- dédi muxterbay chüshendürüp, -- sen téxi bilmemsina, eysa shangyolar tériwatqan awu östengning astidiki qiriq xo yer séning, ular üch yildin béri den tökmigen.
 「記録ではおまえには80ホの土地があるようだ」とムフテルバイが説明して「その上、おまえは知らないだろうが、エイサ郷約〔=村長〕たちが耕しているあの小川の下流の40ホの土地はおまえのだ、彼らは3年前から税を納めていない。
yer séning namingda bolghandikin, üch yilliq den’ge ellik bir xo bughday tökidikensen, ziyek!
土地はおまえの名義だから、3年間の税として51ホの小麦を納めることになるぞ、ズィエック!」
 -- wiyey! – reyhangülning méngisi zingildap, közi qarangghuliship ketti, -- néme deydighandu?!
 「ああ!」レイハンギュルの頭はズキズキ痛んで、目の前が真っ暗になった「何を言っているの?!」
 -- dangzidikini men nedin biley? – dédi ziyawudun achchiq külüp qoyup, -- seksen xo yérim bolsa yaxshighu, qiriq xoni térip nénini yégen akilirim deninimu töker!
 「記録のことをおれが分かるわけないじゃないか?」とズィヤウドゥンは怒って笑ってしまって「80ホの土地があればいいな。あの40ホを耕してナンを食べてるんだから、兄さんたち〔皮肉、郷約のこと〕が税も払うだろうさ!
 -- shundaq bolidu-de!
 「そのとおりだ!」
 -- tökmey bolamdu?!
 「彼らが払わなきゃだめだろ?!」
 -- shangyomlarmuze!
 「郷役たちねえ!〔-muzeは懐疑的な気持ちを表す〕
 köpchilik kechki quyash yoruqida orghaqlirini yalt-yult qilghuzup terep-tereptin warqirashti.
 みんなが夕方の太陽の光で鎌をきらめかせて方々(ほうぼう)から叫んだ。
 -- chaparmen bégim! – dédi téyip isimlik sözmen déhqan,
 「伝令の旦那!」とテイプという名の口の達者な農民が言った
-- ala baytal bégimge deng, qichishqan yerni tatilisun, qichishmighan yerni tatilimay
「アラ・バイタル旦那に伝えてください、かゆいところを掻け、かゆくないところは掻くな…」
 -- hey téyip, tilinggha ige bol, -- dédi muxter bay temenna bilen,
 「おいテイプ、言葉に責任を持て」とムフテルバイが横柄に言った
-- bilemsen, ala baytal kéliwatidu dése böshüktiki bala chirqiraydu, tughmas xotunmu tughuwétidu.
「知らないだろうが、アラ・バイタルが来ていると言ったらゆりかごの子供が叫び、不妊の女も子供を産むんだ。
zenjir bilen baghlap, kalidek qoshaqdap hemmimizni yamulgha solimisun yene u qashqaliq!
鎖でつないで、牛のように結び付けておれたちみんなを衙門(がもん)に閉じ込めないでほしい、あのカシカリックが!」
 -- séningmu akang barken-he, muxterka?!
 「あんたにも兄さん〔=歯が立たない人〕がいるんだな、ムフタル兄さん?!」〔-kaは少し年上の男の人に対する敬称。女性の場合は-acha
 -- ensirime, ziyak, -- dédi muxterbay tentenilik warqirap, -- shangyolar denni tökidu, tökmise küzlikige ot qoyuwétimiz.
 「心配するな、ズィエク」とムフテルバイはもったいぶって叫んだ、「村長たちは税を納める、納めなければおれたちが農作業小屋に火を放ってやる。
men mingbégige éytip qoyimen, yayilar shangyo akamni qistaydu, sen qorqma, reyhangülni ekel, atqa min’geshtürüp apirip qoyay, qara, qorqup tatirip ketti bichare!
おれが千戸長に言ってやる、千戸長の部下たちが村長兄さんを脅す、おまえは恐れるな、レイハンギュルを連れて来い、おれの馬の後ろに乗せて連れて行ってやる、見ろ、おびえて青ざめてしまった、かわいそうに!」
 reyhangül «yaq» dep bolghuche, ziyawudun xotunini bowaqtek yerdin kötürüp qarigirning saghrisigha olturghuzup boldi.
 レイハンギュルが「いやよ」と言い終える前に、ズィヤウドゥンは妻を赤ん坊のように地面から持ち上げてカリギル馬の後ろに乗せ終えた。
at tépicheklidi, reyhangül qorqup muxterbayning qara potisini tutuwaldi, muxterbay ziyawudunning kichik qizini quchiqigha élipla étini déwitti.
馬は足を踏み鳴らした、レイハンギュルはおびえてムフテルバイの黒い腰帯をつかんだ、ムフテルバイはズィヤウドゥンの小さな娘を胸に抱いて馬に拍車(はくしゃ)をかけた。
 at yorghilap mehelle yoligha chiqti.
 馬は速歩でマハッラの道に出た。
 -- ching tut, ürküydu munu at, méni ching quchaqlimisang tashliwétidu! – dep chaqchaq qildi muxterbay.
 「しっかりつかめ、この馬はおびえて跳びあがるから、おれをしっかり抱きしめなければ振り落とされるぞ!」とムフテルバイは冗談を言った。
 reyhangül birdinla könglidiki nepretni untudi.
 レイハンギュルはたちまち心の中にある敵意を忘れた。
u yéqimliq, titrenggü awaz bilen :
彼女は心地よい震え声で:
 -- bay aka, -- dédi «bay» sözini chingraq éytip, -- ala baytal dégenni rehimsiz adem déyishidu, awuni baghliwétermu?
 「バイ兄さん」と「バイ」という言葉を強めに発音して言った。「アラ・バイタルと言う人は無慈悲な人らしいわ、彼を縛ってしまうでしょうか?」
 -- ziyeknimu?
 「ズィエックか?」
 -- he’e!
 「はい!」
 -- dédimghu, bay akangning könglini alsang ziyekning bir tal moyimu tewrimeydu!
 「言っただろう、おまえがバイ兄さんの心をつかめばズィエックの毛の一本さえ揺れない!
 -- akam turup öz singlingizgha yaman niyette bolmassiz-he?
 「お兄さん、だけどそれは自分の妹に対する悪い動機〔=下心(したごころ)〕から(言っているん)じゃないんでしょ?
(55ページ6行目)

2015年3月11日水曜日

母なるふるさと(18)



 Zordun sabirning tarix romani ana yurt.


 (48ページ下から3行目から)
 -- qéni tapa, mende qandaq késel barkin, -- dédi.
 「さあ探せよ、おれにどんな病気があるんだ」と言った。
 -- sewda! – dédi charsaqal, oruq boway uning tomurini tutup, aliqanlirigha uzaq qarap, siziqlarni sanap, pichirlap birnémilerni oqup.
 「恋煩(こいわずら)いです!」ごま塩のひげの痩(や)せた老人は彼の脈(みゃく)をとって、手のひらを長く見て、線を評価して、小さな声で何かを話した。
 -- bu néme dégining?
 「それはどういう意味だ?」
 -- ishqiy biqarar!
 「気持ちの盛り上がりです!」
 -- chüshengüdek gep qilsangchu?
 「わかるように言ってくれないか?」
 -- köyük! – dédi boway warqirap, -- birige köyup qapla, bégim.
 「恋です!」と老人は大声で言った「だれかに焦(こ)がれているんです、旦那(だんな)」。
 -- qandaq qilay emdi?
 「これからどうしよう?」
 -- xénim silidin bizarken.
 「彼女はあなた様を嫌っているらしい。」
 -- bilimen! jajisi néme uning?
 「わかってる!その解決法は何だ?」
 -- tawar-durdun, tawardek gep, qent-shéker, shékerdek gep!
 「サテンとシルク〔ドゥルドゥンは高級絹布〕、サテンのような言葉、砂糖、砂糖のような言葉です!」
 -- men undaq gep qilip baqmighan.
 「おれはそんな言葉を使ってみたことがない。」
 -- undaq bolsa köyüp kül bolidila.
 「それなら焦がれて灰になってしまう。(=片思いで体を壊す)」
 -- qérilarmu ashiq bolamdu?
 「年寄りも恋をするのか?」
 -- sewdani igisi salidu, bégim.
 「恋は神が与えます、旦那。」
loqman hékim toqsan yéshida yigirme yashliq bimarigha ashiq bolup, özining yéshidin yigirme yashni qizgha teqdim qilghan.
ロクマン医師〔伝説上の医者〕は90歳で20歳の患者に恋をして、自分の年齢から20年を彼女に提供したそうです。
 -- ya’alla, bala-qazala ishkenghu bu! ram qilghili bolmamdu uni?
 「ああ神様、これは災難(さいなん)だ!彼女を惚れさせられないのか?
 -- yaq, bégim, azabqa chidisila, insap bilen muz köngülni illitqili bolidu.
 「いいえ、旦那、苦しみに耐えれば、親切で氷の心を温めることができます。
soghuq gep, soghuq chiray illiq köngülnimu muzlitidu.
冷たい言葉、冷たい表情は温かい心までも凍らせます。
silining tebi’etliri soghuqken!
あなた様の性格は冷たいようだ!」
 -- boldi wuy, qashqaliq! –
 「だまれ、カシカリック!」
muxterbay remchining aldigha bir siqim pul tashlidi-de,
ムフテルバイは占(うらな)い師の前に一つまみの銭(ぜに)を投げた、
özining hemme sirini kir dastixangha yangaq tökkendek birmubir tökken bowaygha nepriti bilen tongluq qildi,
汚(よご)れた布にクルミを並べるように、自分の全ての秘密を一つずつ並べて、老人をさげすんで無作法なふるまいをした、
lékin u öyige chiqip remchining dégenlirige iqrar boldi :
しかし彼は家について占い師の言ったことを認めた。
«némidep bu qara xotungha ashiq bolimen, yaq dégini üchünlima
「なんであんな色黒女に恋したんだ、いやだと言われたからかな?」
 u ziyawudunning hoylisigha xilmuxil bahanilerni tépip künde bir kiridighan, her xil ishlarni qildurup, ghemxorluq qilidighan boluwaldi.
 彼はズィヤウドゥンの庭にいろいろな口実を探し出して毎日一回現(あらわ)れ、いろいろなことをさせて、世話をし始めた。
ziyawudun buni özige qiliwatqan qérindashliq dep oylap xushal bolatti, ズィヤウドゥンはこれを自分に対する兄弟愛と思って喜んでいた。
reyhan bolsa niyiti yaman dep oylap chöneklikke chiqip laza, pemidur, piyazlirigha éngishiwalatti.
レイハンはというと、気持ちが悪いと思って菜園に出てトウガラシ、トマト、タマネギなどにかがみこんでいた。
bay hoylida saqal-buruti chékilgen, qingghir yaqiliq aq könglikining péshi tizigha chüshken halda yoghan qorsiqini tompaytip tördin supighiche, ghorudin bagh ishikigiche nechche qétimlap méngip tinmay sözleytti :
バイは庭であごひげと口ひげを整え、曲がった(=和服のような合わせの?)襟の白いシャツの衽(おくみ)を、ひざが出るのに似た状態で大きな腹を突き出して上座(かみざ)から広縁まで、門から果樹園の入口まで何回も繰り返し歩いて休みなく言い続けた。
 -- séning balang méning balam.
 「おまえの子供はおれの子供だ。
meyli üchilisini üch-i-lisi-nioqutuwergin.
気にせず三人とも勉強させてやれ。〔-lisi: (following numeratives) the ... of them〕
chiqimigha mana men bar.
費用ならおれがある。
yaminigha kelse on qoy, yigirme qoyning ishighu, bir harwa ashliqning ishighu, qandaq dédim, hoy reyhangül!
たかだか10匹、20匹の羊のことだろう、車一台分の穀物のことだろう、そうじゃないか、なあレイハンギュル!」
 -- rehmet, muxterbay aka!
 「ありがとう、ムフテルバイ兄さん!」
 -- hay reyhan, qétiq ekel, bay akam qétiqqa amraq!
 「おいレイハン、ヨーグルトを持ってこい、バイ兄さんはヨーグルトが好きだ!」
 reyhan érining déginini yerge qarap ün-tinsiz orundaytti we baygha her qétim égilip tezim qilatti.
 レイハンは夫の言ったことをうつむいて無言で行(おこな)って、バイに毎回腰をかがめておじぎをしていた(=感謝の意の表示)。
 -- hemmimiz qérindash, ghazibay, hidilshabay, nédirshabeg bir taranchi, mushu yerdin ünüp chiqqan yerliklerning tuxumidin
 「おれたちはみんな兄弟だ、ガズィバイ、ヒディルシャバイ、ネディルシャベグ…同じタランチだ、この土地から芽を出し、地元民のタマゴから…」
 bügün reyhangül kala séghip, hoyla süpürüp, küküm yéyip, kumilach chaplap bolup süt sorup qazan’gha éngiship turghanda, hoyligha warqirap-kökirip muxterbay kirip keldi :
 今日はレイハンギュルが牛の乳を搾(しぼ)って、庭を掃(は)いて、ふすまを干して、牛糞の団子を壁に貼り終わって、乳を漉(こ)して鍋にかがみこんでいる時に、騒々しく大声をあげながらムフテルバイが庭に入って来た。
 -- hoy reyhangül, pah, qétiqing ejeb tétida, bir héjir quysang’a!
 「おいレイハンギュル、ほお、おまえのヨーグルトはなんていい匂いなんだ、鉢に注いでくれ!
 -- süzme qiliwettim, yéngisi téxi uyumidi.
 「凝乳(ぎょうにゅう)にしていたの、新しいのはまだ固まってないわ(=まだヨーグルトになってない)。」
 -- süzmengdin ekéle emise!
 「じゃあ、凝乳をよこせ!」
〔参考:sütqetiqqaymaq(ジャム状)→süzme(固形)→qurut(乾いてる)〕
 reyhangül dalanda uxlawatqan kichik oghlini oyghitiwétip baygha héjirda süzme sundi.
 レイハンギュルは玄関ポーチで寝ていた下の息子を起こして、バイに鉢で凝乳を渡した。
bay héjirni emes, uning qolini tutuwaldi.
バイは鉢ではなく、彼女の手を取った。
reyhan qolini ittik tartiwidi,
レイハンは手を素早く引っ込めた、
héjir yerge chüshüp sunup ketti.
鉢は地面に落ちて割(わ)れてしまった。
 -- boldi, janan chine tölep bérimen, --
 「いいさ、上等な陶器で弁償(べんしょう)する」
dédi bay chine sunuqini yighiwatqan reyhangülning mürisige asta pepilep,
と言ってバイは陶器の破片を拾っていたレイハンギュルの肩をやさしくたたいた、
bu ish uning üchün cheksiz huzur tuyuldi,
このことは彼に無上の喜びを感じさせた。
-- mang’a qarap birla külüp qoysang -- bay ixtiyarsiz uninggha temsheldi.
「おれに向かって一度でいいから微笑んでくれよ…」と言ってバイは無意識に彼女に近づいた。
reyhangül burulup dalan öyge mangdi.
レイハンギュルは背を向けて玄関ポーチに向かった。
 -- bole, saqam, qismaq bérimen, chéyingni ich, étizgha barimiz!
 「早く、ぼうや、おこげをあげるから、お茶を飲みなさい、畑に行くわよ。」
 -- yorgha minemsen, saqam? –
 「速い馬に乗っていくか、ぼうや?」
dédi bay öydin chiqip kériliwatqan omaq oghulning éngikidin erkilitip,
と言ってバイは、家から出て伸びをしているかわいい男の子の下あごをなでて、
-- qara közliring apangningkidek chirayliq, pah, qash-kirpikliringchu téxi, kutmukut özi.
「黒い目はお母さんのようにきれいだ、ほう、その上、眉毛とまつ毛までそっくりだ
chong bolghanda sang’imu qizlar ashiq bolidu.
大きくなったらおまえにも娘たちが恋をするぞ。」
 u «ashiq» dégen sözni alahide ünlük awazda éytti.
 彼は「恋」という言葉を特に大きな声で言った。
 -- ashiq dégen néme, apa?
 「恋って何、母さん?」
 -- eski gep, balam
 「悪い言葉よ、ぼうや…」
 -- bay chong dadammu eski gep qilamdu?
 「バイおじさんも悪い言葉を言うの?」
 -- qilidiken'ghutang! – dédi reyhan bagh terepke aldirap méngip,
 「言うのかわからないわ!」と言ってレイハンは果樹園の方に急いで歩いて、
-- wayyey, chöneklikke qaghilar chüshüptighu, qoyt!
「あらまあ、菜園にカラスが入ったみたい、シッ!」
 -- men térekke chiqip qaghilarning uwisini buzimen, tuxumini chaqimen, balisini yerge tashlaymen! – dédi oghul.
 「僕がポプラに登ってカラスの巣を壊して、タマゴを割って、ヒナを地面に落とすよ!」と息子が言った。
 -- buzsang ular yene uwa salidu, saqam!
 「壊したらカラスはまた巣を作るわ、ぼうや!」
 shu chaghda öydin yighlap-temtilep kichik qiz chiqti.
 その時、家から泣きながらよちよちと下の娘が出てきた。
baygha bu naresidiler anisining teripini élip özige naraziliq bildürüwatqandek tuyuldi.
バイにはこの子供たちが母親に味方して彼に不満を表しているように感じられた。
hoyligha bayning balisi uni izdep kirip abdumer mingbégining chaparmini kelginini éytmighan bolsa, bay bu hoylida qachanghiche turup némilerni deyttikin?
庭にバイの息子が彼を探して入って、アブドゥメル千戸長の伝令が来たことを言わなければ、バイはこの庭にいつまでいて何を言い続けていたかわからない。
reyhangül axir éghir yüktin qutulup balilirini zoq bilen söyüp ketti:
レイハンギュルはやっと重い負担から逃げて子供たちに夢中になってキスをした。
52ページ上から行目まで)