2014年5月25日日曜日

母なるふるさと(2)



(4ページ中ほど)
 -- mingbégige erz yézip pütün mehelle barmaq basayli, -- dep qolini qilichtek shiltidi mira qorsaq, -- bu elwette yanchilarning ishi.
 「千戸長に訴状を書いてマハッラの全員の指印を押そう」と指を剣のように振り回して樽腹のミラが言った、「これはもちろん農奴たちの仕業だ。
at izliri hajimning küzlikige kirip ketken.
馬の足跡(あしあと)がハジムの作業小屋〔キュズレックは村の家とは別にある畑の中の家。とりあえず作業小屋と訳す〕に入って行った。
sawdanbay izchiliqqa usta qazaq.
サウダンバイは後をつけるのがうまいカザフ人だ。
u dégen tülkining izigha birla qarap erkek-chishisini ayriydu.
彼はキツネの足跡を一つ見ただけでオス・メスを見分けるという話だ。
u küzlekke barghuche iz qoghlidi, murap hajimning küzliki oghrilarning uwisi.
彼〔=サウダンバイ〕は作業小屋に着くまで追いかけた、ムラップ・ハジムの作業小屋は泥棒たちの巣窟(そうくつ)だ。
erz yazayli !
訴状を書こう!」
 -- mira qazi dégendek qilayli, -- dédi mehelle imami közlirini yumghiniche, meydisige chüshidighan ap’aq saqilini barmaqliri bilen tarap, -- shéng duben atimizgha yazayli, ghojam atimizgha yazayli
 「ミラ裁判官法官が言ったようにしよう」とマハッラのイマムは目を閉じて、胸まで垂れた真っ白なあごひげを指で梳(す)いて言った「盛〔=盛世才〕督弁様に書こう、ゴジャ様に書こう…」
 kim yazidu, kimge yazimiz ? – dédi mehellining eng chong béyi tekebburluq bilen qisqa saqilini ochumlap qoyup, -- siz yézing imam, mira qazi dep bersun !
 「誰が書く、誰に書く?」マハッラで一番の大金持ちが横柄に短いあごひげをすくいあげて言った、「あんたが書けよイマム、ミラ裁判官法官が言うように!〔ここは倒置法〕」
 -- shundaq bolsun, yézing emise imam’axun !
 「それで決まりだ、じゃああんた書いてくれイマム・アフン!」
 -- men oquyalaymen, lékin yazalmaymen, -- dédi imam meyüslinip, -- qeghezmu, qérindashmu yoq.
 「私は読むことはできるが、書くことはできない」とイマムは意気消沈して言った「紙も、鉛筆もない。」
 -- sizde néme bar, némini qilalaysiz, imam’axun ?
 「あんたに何がある、何ができる、イマム・アフン?
töt xoluq wexpe yerni térip bérimiz, döwe qilip orup bérimiz.
4ホ〔ホ=斛=本来100Lの容量、下ってこの時代は50L。かつて耕地の広さは収穫播種量で数えた(ご教示感謝)〕の寄進地をおれたちが耕してやって、刈り取って山積みにしてやっている。
xaman’gha ekélip gharam qilip bésipmu bérimiz.
脱穀場に持ちこんでたくさんの穀物の山にしてやるのもおれたちだ。
siz shunimu qargha milep aranla alisiz.
qushnachimning qoli tegmise umu yoq téxi !
あんたはそれも雪に濡らしてわずかしか得ない。
奥さんが手を出さなければそれさえもない!」
〔この末尾二行はなにもしないことの比喩らしい。小麦の収穫は6,7月だから雪に濡らすことはありえない。長く手を出さずにほったらかしておくことを強調しているらしい。〕
 mushu yézining eng chong béyi – yüz xo yer, töt chong bagh, bir qoru qoy, on sekkiz kala, alte atning xojayini,
 この村の一番の大金持ち――100ホの土地、4つの大きな果樹園、1囲いの羊、18頭の牛、6頭の馬の持ち主で、
ögzidiki chirayliq bésilghan béde-chöpliri konirap-qariyip ketken,
屋根〔雨の少ない地方の建物の屋根は平屋根〕に美しく積まれた牧草が古くなって黒ずんでいる、
qotan-éghillirining arqisidiki qigh ögze bilen tengleshken,
家畜囲いの後ろの糞(ふん)が屋根と同じ高さに積み上がっている、
katta qoruning igisi muxterbay mehelle imamini da’im mushundaq silkishleshke adetlengenidi.
巨大な家畜囲いの所有者――ムフテルバイはマハッラのイマムをいつもこのようにいじめることが癖(くせ)になっていた。
buning sewebi, bu imam yéngisardin bu mehellige yéngi chiqqanda, muxterbayning dadisi usman hajimgha chakar bolup töt yil qoghun térighan, mélini baqqan, süyini toshup, otunini yérip jan köydursimu baygha ishi yarimay til-haqaret anglapla kelgenidi.
その原因は、このイマムがイェンギサールからこのマハッラに新しく来た時、ムフテルバイの父ウスマン・ハッジに仕えて4年間メロンを栽培し、家畜を世話し、水を汲んで、薪(まき)を切って世話をしたのにバイから仕事の役に立たないと悪口を言われ続けたことだ。
 hajimu uning ismini bilmeyla «qashqaliq» dep chaqirip dunyadin ötkenidi.
ハッジも彼の名前を知らず「カシカリック〔カシュガル人〕」と呼んで亡くなった。
muxterbay dadisining tiligha warisliq qilmighini bilen imamni beribir hoyla xizmetchisidek köretti.
ムフテルバイは父のその言葉は受け継がなかったが、イマムをしょせん庭師(にわし)のように見なしていた。
emdilikte muxterbay sundi, dadisi wapat bolghandin kéyin, iniliri öy ayrip miras bölüshti, shunga uning yéri we mal-waranliri burunqi sanining yérimidinmu aziyip, aranla bir ayliqchi, bir malchi yalliyalaydighan bolup qaldi.
今ではムフテルバイは没落(ぼつらく)し、父が亡くなった後、弟たちが分家(ぶんけ)して遺産(いさん)は分割(ぶんかつ)されたので、彼の土地と家畜は今は数が半分にも減って、わずか月給取り(げっきゅうとり)1人、役畜1頭を雇うことができるだけになってしまった。
mehellining imami bolsa malayliqtin qutuldi, hazir xéli chong qoru jayi, ikki at, alte kala, on besh qoy, téxi bir juwizimu bar.
マハッラのイマムであれば召使(めしつかい)をしなくもいい、今はかなり大きな囲い地(or宅地)、馬2頭、牛6頭、羊15頭、その上にさらに搾油器も一つある。
uning yérini jama’et térip béridu, bughdiyinimu mehelle oruydu, hetta topanlirinimu bashqilar sorup bughdiyini cheshlep, orisigha kömüp béridu.
彼の土地〔=寄進地〕を公共で耕(たがや)してやり、小麦もマハッラで刈り取る、さらにはもみ殻も他の人が風選して〔=取り除いて〕小麦を積み上げて、穴〔=穀物貯蔵庫?〕に埋めてやる。
shunga, imam titrep turghini bilen, mehellining ottura hal bayliridin biri bolup qalghan.
だから、イマムは震えながら〔=貧相な身なりをしつつ〕、マハッラの中程度の金持ちの一人になってしまった。
muxterbay uningdin ensireydu, nawada öz taranchiliridin elhemdu bilen qolhuwallahu ehedtin bashqa bir nechche ushshaq sürini bilidighan biri chiqsidi, u bu «qashqaliq» ni mehellidin heydiwétetti, muxterbay shunga imamgha qirting-sirting tegmekte:
ムフテルバイはそれに当惑し、「もし自分たちタランチの中から『ありがたや』と『アッラーの御手に誓って』といった決まり文句だけでなく、短いスーラ〔クルアーンの各章、114章から成る〕だけでも少し知っている人が現れたら、その人がこの「カシカリック」をマハッラから追い出してしまっていた」〔だろうと考えた〕、だからムフテルバイはイマムにチクチクと嫌味を言っている。
 -- denga, kim yazidu, kimge yazimiz bu erzni ?
 「言えよ、誰が書く、誰にこの訴状を書くんだ?」
 -- nur yazsun ! – dédi imam ap’aq saqilini xéli uzaq siypap xiyal sürgendin kéyin, -- shu bala yazalaydu.
 「ヌルが書けばいい!」とイマムは真っ白なあごひげをかなり長い間なでて熟考した後で言った「あの子は書くことができる。」
 kim u, he, bizning ziyekning balisima ?
 「それは誰だ、え、わしらのズイェクの息子か?」
 he’e, shu bala, muxterbay, -- dédi mutiwelli birdinla hayajanlinip, -- ziyek balisini sheherde oqutuwatidu,
 「ああ、その子だ、ムフテルバイ」と出納係管財人が突然興奮して言った「ズィエックは息子を町で勉強させている、
u balamni oqutup mes’ud ependidek, reximjandek oqumushluq adem qilimen deydu téxi.
彼は『うちの子は勉強させてマスード様のような、レヒムジャンのような学のある人〔or学者〕にする』とまで言っている。
bizning mehellining tunji sawatliq adimi shu ziyekning balisi nuri bolup qaldi, muxterbay.
うちのマハッラで初めての教育を受けた人にこのズィエックの子ヌリがなったんだ、ムフテルバイ。」
 -- sawabliq ish, tola sawabliq ish, -- dep gep bashliri imam, -- ménimu dadam rehmiti qeshqer xanliq medrisisige quliqimdin tutup ekirip bermigen bolsa, abduqadir damollam, qutluq shewqige oxshash kattilarni körelemtim ?
 「立派な行いだ、非常に立派な行いだ」とイマムが話し始めた「私だって、亡き父がカシュガル王国のハンリク・マドラサ〔コメント感謝、ハンリクは王立の意〕に私の耳を引っ張って連れて行かなかったら、アブドカーディル・ダッモーラー、クトゥルク・シェウキのような有名人を見ることができただろうか?
nuri oqughachqa hékimbeg ghojamni, muta’ali xelpitim, zordun mupti, turdaxunbaylarni körüptu emesma !
ヌリは勉強しているからハキムベグ・ゴジャ〔新疆に清朝の支配権が及んで以降、イリ地方のタランチの管理権はハキム・ベグ(hakim beg、小説中のhékimbeg ghojam)と参賛総督大人の二人が掌握した。ハキム・ベグは徴税、民事とイスラム法の執行を担当し、ムフティ(mufti)、ハジ(haji)、アラム(alam)を任用して、彼らに一定の権限を与え、イスラム法の執行状況を監督させた。参賛総督大人はイリ将軍の命令をハキム・ベグに伝え、その執行状況を監督した。(タランチ史より)〕を、ムタアリ・ヘルピット、ゾルドゥン・ムプティ、トゥルダフンバイたちを見たらしいじゃないか!
senminjuyining xitaychisinimu, uyghurchisinimu yadqa bilidiken.
三民主義を中国語でも、ウイグル語でも暗記しているそうだ。
bek eqilliq bala boptu.
すごく賢い子らしい。
sawabliq ish, peyghembirimiz özi sawatliq bolalmighan, emma sawatliqning qedrige bek yetken.
立派な行いだ、預言者は自らは教育を受けていないが、教養の価値をよく知っていた。
itliringghimu bilim öget dégen emesmu !
お前の犬たちにまで知識を教えてると言うじゃないか!」
(6ページ末尾)

2 件のコメント:

  1. (ここの外で)たびたびどうも。文中の「カシュガル王国のマドラサ」は「カシュガルのハンルク・マドラサ」ですね。先年取り壊され物議を醸した施設です。一応ご指摘しておきます。

    返信削除
    返信
    1. ご教示ありがとうございます。またよろしくお願いします!

      取り壊しの件はこれですね。
      http://kok2.no-blog.jp/tengri/2009/06/xanliqmadrasa_d.html

      memo
      破壊:http://www.yalquzaq.com/?p=3800
      http://books.google.co.jp/books?id=iEa9Ryqf3CgC&pg=PA79&dq=Xanliq&hl=en&sa=X&ei=3OusUaj-KYjlOqvUgIAM&redir_esc=y#v=onepage&q=Xanliq&f=false

      概要;http://hi.baidu.com/mingoy/item/356fe338da2d91fcdf222134

      削除