2013年1月15日火曜日

製革業--ウイグルの工芸習慣

Könchilik (uyghur orp-adetliri, p.74)
製革業
 Uyghurlarning en’eniwi hüner-kesiplirining biri – haywanat térisidin pishshiqlap ishlesh (könchilik) tin ibaret.
ウイグル人の伝統工芸習慣の一つ――動物の皮を処理する仕事(製革業)である。
 Uyghurlardiki könchilik özige xas milliy alahidilikke ige, uyghurlar kön-xurumni yerlik usul, yerlik xuruch bilen ishleydu.
 ウイグル人の製革業は独特の民族的特徴があり、ウイグル人はなめし革を地元の方法、地元の材料で作る。
 Xuruchlar: hak, shor, tuz, katap qatarliqlarni térini ashlash, köptürüshke ishlitidu.
 材料:石灰、芒硝、塩、カタプ〔皮革用の鉄と小麦粉を原料とする染料〕などを皮をなめすこと、膨張させることに用いる。
Kemek, hélile, zak, reng, örük qowziqi, anar posti qatarliqlarni reng üchün ishlitidu.
 ケメク、ミロバラン、リョクバン、染料、アンズの樹皮、ザクロの果皮などを染色に用いる。
Qomush, zighir paxilini islash, pishurushqa ishlitidu.
アシ、ゴマの茎をいぶすこと、加熱することに用いる。
Chigh we tériqni chigrin, meskabqa gül chiqirishqa, su méyi, qéyin méyini perdazgha ishlitidu.
チグ〔ハヤガネ属の草本Achnatherum splendens〕とアワをチグリン〔なめし革の一種〕、メスカプ〔なめし革の一種〕に模様をつけるのに、液体油、固形脂をつやだしに用いる。
 Könchilik saymanliri: ash tungi, sésiq su quduqi, das, orghaq, shor qazini, qashtéshi, simtirach〔=simtirash〕, chak keke, peshgeh, ittik we gal keke, badra.
 皮なめし器具:なめし桶、腐れ水井戸、たらい、鎌、芒硝鍋、ヒスイ、ドローナイフ、隙間手斧、ペシゲー〔不明〕、鋭い手斧と鈍い手斧、棒。
 Ishleydighan rextler: xamap kön, shorluq kön, chigrin, meskap, bulghari, bishu (ester), layka, chem, at éger-jabduqi, harwa jabduq rextliri.
 作る皮革:ハマプ革〔不明〕、芒硝革、チグリン、メスカプ、ブルガル〔油を含んだ柔らかい革〕、ビシュ(裏地)、ライカ〔裏地に使う羊、山羊の革、コメント感謝〕、チェム〔牛馬のなめし革の一種、靴底革〕、馬具、引き具〔orハーネス〕の革など。

 Ishlesh usuli: herqandaq térini deslep sugha chilap yumshitidu.
 作り方:どんな皮でも最初に水に漬けて柔らかくする〔水漬け工程〕。
Andin bez, gösh, maylarni qiriwétip hak süyige chilap ashlaydu.
それから腺、肉、脂などをこそげ落として石灰液に漬けてなめす。〔脱毛工程〕
Yungini qirqip éliwétip, sésiq su quduqigha salidu (uzun yil tére salghan bu su échip tebi’iy échitqu bolghan).
毛を切り取って、腐れ水井戸に入れる(長年皮を入れたこの水は発酵して自然の酵素になっている)。
Buning bilen téridin hak chiqip tére yumshaydu.
これによって皮から石灰を抜いて皮を柔らかくする。〔脱灰・酵解工程〕
Andin ulaqtiki〔=olaqtiki〕 shor süyige kepter mayiqi sélip, kepter mayiqini térige yégüridu.
それから桶の芒硝水にハトの糞を入れて、ハトの糞を皮に与える。
Shurdin〔=shordin〕 chiqqan térining yüzini yene bir qétim qirip sériq su, yawa tüklerni chiqiriwétip, qazangha shor sélip, térini bésip qaynitip shorlaydu.
芒硝から出した皮の表面をもう一回こそげ落として、漿液〔単に「黄色い水」か?〕、柔毛などを取り除いて、鍋に芒硝を入れて、皮を入れて煮て芒硝処理する。〔なめし工程〕
Andin shordin chiqqan térini qomush bilen zighir paxilini arilashturup qalap bir qanche qétim islaydu.
それから芒硝から出した皮をアシにゴマの茎を混ぜて焼いたもので、数回いぶす。
Térini her qétim islighanda süyige chilap qoyidu.
皮をいぶしたら毎回水に漬けておく。
Is we kemek süyi bilen tére saghiridu.
煙とケメクの水で皮を黄金色にする。〔染色工程〕
Térini qurutup bolghandin kéyin uwulap yumshitidu.
皮を乾かし終わった後、揉んで柔らかくする。
Andin su may üp üstidin qashtéshi sürüp perdazlaydu.
それから液体油を吹きかけてその上からヒスイでこすってつやを出す。〔加脂工程〕
Qara könni qara gül, anar posti, katab bilen qarigha boyaydu.
黒皮に靴墨、ザクロの果皮、カタブ〔鉄さびと小麦粉を原料とする黒色染料〕で黒く着色する。〔仕上げ工程〕
Chemmu yuqiriqidek ishlinidu.
チェム〔靴底革〕も上述のように作られる。
Reng bérishte perq qilidu. Laykini unda ashlaydu. Bashqa resmiyiti oxshash.
着色で区別する。ライカは小麦粉でなめす。他の手順は同じである。
 Bulghar-chigrin ishleshmu yuqiriqidek bolup, oxshashmaydighan yéri, tére istin chiqqanda, tére yüzige chigh yépip, üstidin tériq töküp chingdaydu. Buning bilen tére yüzi danlaydu.
 ブルガル・チグリンの製作も上述の通りであり、違うところは、皮を煙から出すとき、皮の表面をチグで覆って、その上からアワを撒いて突き固める。これによって皮の表面がつぶつぶになる。
 Meskapni örük qowziqi bilen islaydu, yüzige qéyin méyi bérip perdazlaydu.
 メスカプをアンズの樹皮でいぶし、表面に固形脂を塗ってつやを出す。
 Éger-jabduq, harwa jabduq rextlirini töwendikiche ishleydu: térini aldi bilen suda pishuridu.
 馬具、引き具の皮革を以下のように作る。皮をまず処理する。
Qowzaqqa basmay qiyish ishleydu, haktin chiqqan térining yungini éliwétip, islap, hakni chiqiriwétip, bu térige on jing hésabida un sélip ashlap, buningdin yügen, üzengge, bagh, noxtagha layiq rext ishleydu.
樹皮に乗せずに切片を作り〔?〕、石灰から出した皮の毛を取り除いて、いぶして、石灰を抜いて、この皮に10斤の計算で小麦粉を入れてなめして、それからくつわ、あぶみ、革ひも、手綱に適した皮革をつくる。

2 件のコメント:

  1. layka は、調べたところ aq leyke というのがありました。これなら、羊・山羊の皮から作られ、染めずに裏地に使うとのことです。

    返信削除
    返信
    1. ご教示ありがとうございます!

      削除