2013年3月30日土曜日

製靴業--ウイグルの工芸習慣



Mozduzluq (Uyghur orp-adetliri, p.81)
製靴業
 Asiyaning qurghaq hawa shara’itida yashighan ejdadlirimiz intayin japaliq bolghan owchiliq turmushini axirlashturup, at, kala, töge, qotaz, qoy qatarliqlardin paydilinishni bilgen.
 アジアの乾燥気候で暮らした我々の祖先たちは非常に困難な狩猟生活を終わらせ、ウマ、ウシ、ラクダ、ヤク、ヒツジなどを利用することを知った。
Yeni ularning göshini pishurup yep, térisidin ayagh kiyimi ishleshni ijad qilghan.
つまりそれらの肉を調理して食べ、皮から履き物を作ることを考え出した。
Lékin biz uyghur xelqide mozduzluq kespining qachan peyda bolghanliqini bilmeymiz.
しかし我々ウイグル民族の間で製靴業がいつ始まったのかを私たちは知らない。
Biraq, tengritaghlirining shimali we jenubidin qéziwélinghan iptida’iy qebristanliqtin tépilghan ötük ewrishkilirige we bezi tarixiy matériyallardiki melumatlargha asaslanghanda, uyghur mozduzchiliqining nechche ming yilliq tarixni bashtin kechürgenliki melum.
しかし、テングリタグ〔神の山、天山〕の北と南から発掘された原始の墓地から発見されたブーツのサンプルと若干の史料の情報によると、ウイグルの製靴業は数千年の歴史を経ていることは明らかである。
Dewrimizge yétip kelgen mozduzluq kespi ene shu nechche ming yilliq tejribining béyitmisi déyishke bolidu.
我々の時代に伝わった製靴業はまさにその数千年の経験の物語ということができる。
 Hazir uyghurlarda qedimdin saqlinip kéliwatqan seper (karwanche) ötük, halqa ötük, pes pashna, ara pashna, égiz pashna ötük, tüz mese, toghra tumshuq mese, bughday tumshuq mese, isgilach mese, erenche mese, halqa kesh, sendel we yéngi pasondiki her xil betinke qatarliqlar bar.
 今日ウイグル人には昔から守られてきた旅(キャラバン)ブーツ、ハルカ〔環状〕ブーツ、ローヒール、ミドルヒール、ハイヒールのブーツ、平底メセ〔軟靴〕、ストレートチップ軟靴、メダリオン軟靴〔原文を直訳すると小麦爪先軟靴、これを爪先に穴飾りのある靴と仮定した〕、isgilach靴〔isgilachは意味不明iskilatchiだとすると倉庫係で、多分作業靴のこと〕、紳士靴、ハルカ〔環状〕スリッパ、サンダルや新しいファッションの各種革靴などがある。
 Uyghurlar ayagh kiyimni at-kala térisidin tikidu. Öchke, qoy térisini esterlikke ishlitidu.
 ウイグル人は履き物を牛馬の皮で仕立てる。ヤギ、ヒツジの皮は裏地に使う。
Uyghurlar ayagh rextini kön, xurum, chem, ultang, béshu, meskap, chigirin dep bir-biridin perqlenduridu.
ウイグル人は靴の皮革をキョン〔なめし革の一種〕、フルム〔銀面皮〕、チェム〔靴底革〕、ウルタン〔ヒールの中材〕、ビシュ〔裏地革〕、メスカプ〔表面にシボ加工を施したなめし革の一種〕、チグリン〔特に丈夫ななめし革の一種〕と、一つずつ違うようにする。
Kön, xurumlar qara, qizil rengde, esterlikler aq, sériq rengde bolidu.
キョン、フルムは黒、赤色に、裏地類は白、黄色にする。
Bu xil rextlerni yerlik usul bilen özliri ishleydu.
この種の皮革は地場の方法でそれを作る。
 Mozduzluq eswablar : kön, xurum we chem késish pichaqi, chong-kichik deresh (bigiz), yip-yingne, kowa (rext tüzesh saymini), perdaz kaltiki, aq-qara mom, siraj, qara gül, endize we qéliplardin ibaret.
 靴作り道具:キョン、フルムそしてチェムを切るナイフ、大小の突き錐(靴屋の錐)、針と糸、金槌(皮革を調整する道具)、艶出し棒、白黒蠟、のり、カラギュル〔不明、直訳すると黒花〕、型紙と型からなる。
 Raslash we tikish usuli : mozduzluq kespide endize we qélip asasiy orunda turidu.
 準備と仕立方法:製靴業では型紙と型が基本的な地位を占める。
Ayaghning bashliq qonji=qonchi endiz bilen késilidu. Bashliq, bilen qonchi esterlinidu.
靴の甲革と足首より上の部分は型紙に合わせて切られる。甲革と足首より上の部分は接続される。
Bashliqining bashmaldaqqa oxshash tili qonchining oyulghan yérige kirgüzülüp bix salidu (mashina salidu), andin qélipqa tartilip istelke-ich chem tikilidu.
甲革の親指に似た舌を足首より上の部分のへこんだところにはめてしるしをつける(ミシンをかける)、それから型にかぶせてスタイルの中に〔?〕靴底革が縫い合わされる。
Andin chemdin tasma tikip tash chemni shu tasma bilen qoshup tikidu yaki yaghach mix bilen mixlaydu.
それから靴底革から帯を縫って外靴底革をその帯と付けて縫うか木の釘で打ち付ける。
Pashna qoyup qélipqa tartip perdazlaydu.
ヒールを取り付けて型にかぶせてつやを出す。
Qéliptin élip lazim qilidu.
型から外して使う。
 Mese, karwanche (bu ötük qizil köndin tikilidu) ötük qélipqa sélinmay tetür örüp tikilip andin örüydu, bashqa xildiki ötüklerdek qaturma qilinmaydu.
 軟靴、キャラバン(このブーツは赤い革〔キョン〕で作られる)ブーツは型にかぶせないで裏返して縫ってそれから裏返し〔コメント感謝〕、他の種類のブーツのように裏張りしない。
Bu ayaghlarning hemmisi erenche we ayalche dep ayrilip, nusxa jehettin perqlinidu.
これらの履き物のすべてが男性用と女性用に分かれていて、デザインの面で違っている。
 Mozduzluq uyghurlar arisida eng keng tarqalghan en’eniwi hüner-kesip bolup, her bir yurtta bu hüner bilen shughullinidighan kasiplar bar.
 製靴業はウイグル人の間で最も広く広まった伝統的工芸習慣であり、どこにでもこの技能で仕事をしている職人がいる。
Uyghur yer-jay namliri ichide «mozduz mehellisi» dep atilidighan yurt-mehellilerning köp bolushimu buni ispatlaydu.
ウイグルの地名の中で「靴作りマハッラ」と呼ばれるコミュニティがたくさんあることもこれを証明する。

写真は上からブーツ(ötük)と軟靴(mese) :Uyghurche-xenzuche lughetより



2 件のコメント:

  1. 「裏返してそれから裏返し」は「裏返して縫ってそれから裏返し」では。要するに、元に戻すということでしょう。

    返信削除
    返信
    1. ご教示ありがとうございます。

      削除